De periode van D-1, Day-Ahead, de dag voor D-Day

In ons blog 'De Reis van de prijs' zijn we ingegaan wat je kunt doen om (ver) van tevoren (delen) van je volume vast te zetten tegen de dan geldende prijzen op termijnmarkten. Diverse producten (lange en korte termijn) en opties geven je de mogelijkheid om lang van tevoren je risico’s en/of kansen te optimaliseren. Je leest er in dit blog: hedging gedurende periode voor 'D-1' meer over.

Nu komt het er echter op aan, we zijn er bijna, de dag voor levering. Persoonlijk noem ik deze dag geregeld D-1, omdat het de 'huidige-dag-1' is waarop je activiteiten onderneemt. Omdat dit toch wat onhandig klinkt in een Teams meeting houden we het voor nu op de afkorting. Op D-1, de dag voordat je dus energie gaat verbruiken of invoeden, kun je nog diverse dingen doen om te zorgen voor een optimale benutting van de mogelijkheden van de markt. Op D-1 heet morgen dan ook 'Day-Ahead', en vandaar 'Day-Ahead prijzen'. Day-Ahead Prijzen op de energiebeurs EPEX (en Nordpool overigens ook) worden al rond 13:00 uur op D-1 gepubliceerd voor de dag van morgen.

Welkom in de termen van de energiemarkt. ;-)

Day-Ahead prijzen zijn in Nederland vooralsnog ingericht per uur. Een 'elektriciteit-marktdag' begint om 00:00 uur, anders dan de gasmarkt die eindigt om 23:59 uur.

Binnen afzienbare tijd zal de periode voor een elektriciteitprijs wijzigen naar 15-minuten veilingen, maar op het moment van schrijven van dit blog zijn ze nog per uur. Door je verbruik op D-1 (voor 12:00 uur) in te bieden in periodes van een uur voor 'Day-Ahead', kies je ervoor om op D-1 zekerheid te krijgen over het grootste deel van je prijzen. De zekerheid die je krijgt, is dat je niet afhankelijk bent van wat er intraday (op de leveringsdag) gebeurt of hoe onbalans (verschil tussen de nominatie en de werkelijke afname per tijdseenheid) uiteindelijk wordt afgerekend. Een dag van tevoren weet jij, rondom 13:00 uur, wat de prijzen voor morgen zijn. Tussen 12:00 uur en 13:00 uur verwerkt het algoritme van het handelshuis (EPEX / Nordpool) de biedingen en stelt rond 13:00 uur alle uurprijzen vast voor de komende dag (vandaar dus 'Day-Ahead').

De praktische uitdaging is dat je deze biedingen alleen kunt doen in veelvoud van 100kW per uur. Alle afwijkingen ten opzichte van je bieding voor Day-Ahead kun je op D-0 ('vandaag') nog voor een groot deel op de intraday markt regelen, bijvoorbeeld als gedurende de dag door weersomstandigheden je veel meer/minder afname/invoeding verwacht dan gisteren voor 12:00 uur toen je nomineerde. Het restant zal worden afgerekend tegen onbalansprijzen en die weet je formeel pas op D+1.

Let wel op dat je met de huidige structuren dus altijd een onbalansresultaat zult hebben, simpelweg omdat je niet voor ieder kwartier met standaard handelsproducten op Day-Ahead of Intraday markten je verbruik in kunt kopen. Je zit er dus altijd een beetje naast. In die zin spreken wij altijd van een onbalansresultaat, omdat dit resultaat ook positief kan zijn.

Nu zijn er twee verschillende manieren om op D-1 je volumes in te bieden, dat is door:

• Any price
• Limit orders

In het verleden boden veel partijen alle volumes in “at any price”. Dit werd gedaan om noodzakelijke activiteiten op een illiquide intradaymarkt of onbalansresultaten te voorkomen en om zodoende maximaal te voldoen aan eisen die worden gesteld ten aanzien van de nauwkeurigheid van het indienen van nominaties voor Day-Ahead.

Het resultaat van het algoritme, bijvoorbeeld van EPEX, zorgde ervoor dat je als marktpartij voor het uur waarvoor jij je volumes had ingeboden, het prijspunt betaalde waarop vraag en aanbod samen kwam. Hoe dit er visueel uitziet, kan je eenvoudig terugvinden op de website van bijvoorbeeld EPEX (Google: “EPEX Aggregated Curves”). Waar de lijnen van vraag en aanbod elkaar kruisen. Dit kruispunt wordt de “settlementprijs” genoemd voor dat desbetreffende uur.

Alle settlementprijzen zijn direct na publicatie ook in E-nalytics terug te vinden, hét dataplatform van Stroomkr8. Met E-nalytics blijf je de energiemarkt altijd een stapje voor, door gebruik te maken van uitgebreide marktdata en analyses. 

Limit orders werken net anders dan 'any prices'. Limit orders zijn conditionele biedingen, waarbij je in je bieding zowel een volume als een conditionele prijs zet. Je kunt hiermee dus bijvoorbeeld zeggen "Ik wil 100kW inbieden voor 13:00 – 14:00 uur, maar alleen als de prijs <€50 per MWh is”. Diverse partijen op de beurs houden hier dan ook rekening mee, zeker als er nog onvoldoende actief wordt gestuurd op curtailment of demand response. 

Capaciteitsbiedingen (FCR / aFRR / mFRR)

D-1 is ook vaak het moment dat capaciteitsbiedingen worden ingelegd door partijen die actief zijn op de onbalansmarktmarkt. De zogenaamde Balancing Service Providers (BSP). Het kan echter zo zijn, dat je als verbruiker/producent op D-2 je biedingen al in moet leveren bij jouw BSP-partij. Dit geeft de BSP’er de mogelijkheid om alle biedingen te verzamelen en deze tijdig in te dienen bij TenneT voor (mogelijke) activaties rondom balanshandhaving (vraag en aanbod in de netten van Nederland)

Deze capaciteitsbiedingen worden door partijen gedaan die flexibel hun vermogen kunnen regelen (meer of minder afemen), zoals bijvoorbeeld (gas)turbines en batterijen. Deze flexibiliteit wordt via de BSP aangeboden aan TenneT, als vangnet om schommelingen in de frequentie van het openbare net op te vangen.

Meer informatie over FCR ('Frequency Containment Reserve') en beide FRR-producten ('automatic/manual Frequency Restoration Reserve') is te lezen in ons kenniscentrum.

Tot slot zijn er ook diverse mogelijkheden om op D-1 flexibel vermogen in te bieden voor congestiemanagement. Zo is dit tegenwoordig mogelijk via het grid operators platform for congestion solutions, GOPACS, ook als je niet in een congestiegebied zit.

Let wel op dat de mogelijkheid om op D-1 biedingen te doen afhankelijk is van de overeenkomst met je leverancier en netbeheerder. De overeenkomst moet namelijk de juiste flexibiliteit bevatten om ook op de juiste manier in te kunnen spelen op dergelijke kansen. De huidige energiemarkt zit bomvol met kansen om te benutten, maar tegelijkertijd net zo bomvol met risico’s als je hier niet op de juiste manier mee om gaat. 

Op ons kenniscentrum nemen we je mee in de reis van de prijs. Volg ons op LinkedIn en hier. Zo kom je meer te weten over hoe energie-inkoop werkt en hoe je optimaal kunt profiteren van je energie-inkoopstrategie.

Een goede strategie voor jouw specifieke situatie is, samen met goed inzicht in data de basis van succes. Wij helpen je hierbij. Neem contact met ons op om de kansen die er liggen binnen jouw bedrijfsvoering te bespreken!